پاسخ اجمالی به یک شبهه
پاسخی اجمالی به یک شبهه
تازه از سفر برگشته ام؛ به قول قدیمی تر ها پاسی از شب گذشته است ،آماده می شوم برای خواب ؛ تلگرامی از عزیری می رسد که چرا فردوسی گفته است : " زن و اژدها هردو درخاک به/جهان ،پاک از این هر دو ناپاک به / زنان را ستایی سگان را ستای/که یک سگ به از صد زن پارسای "
خواب آلوده پاسخش می دهم که آقا جان! آدم های فضول از قدیم هم بودند آن ها فکر می کردند بیشتر و بهتر از بزرگان می دانند و حرف های صد تا یک غازشان را لابلای سخن بزرگانی چون فردوسی می گنجانیدند ... اما جدی تر آن که : این ابیات که در داستان سیاوش و در وصف خیانت نامادری وی و سوگلی حرمسرای کاووس یعنی سودابه آمده است از ابیات الحاقی و مجعول شاهنامه است و در نسخه های اصیل و قدیمی وجود ندارد ؛ شاید ناسخی ، هنگام کتابت شاهنامه ، نظری را که خود درمورد زنان داشته است به نظم درآورده و به کتاب فردوسی افزوده است در روزگارانی که صنعت چاپ نبود و باسوادانی که خواندن و نوشتن می دانستند اندک بودند کار تکثیر و نسخه برداری از کتاب به نساخ سپرده می شد ناسخان هم در کار نوشتن پر اشتباه بودند مثلا اگر کلمه یا جمله ای را نمی توانستند بخوانند واژه یا عبارتی از خود جایگزین آن می کردند یا اقدام به خذف و اضافه متن می نمودند و بدین گونه است که امروز نسخه های متعدد ازیک اثر واحد داریم .
فردوسی در جای جای شاهنامه ، زن ، به ویژه زن ایرانی را ستوده است ؛ اوج این ستایش را در توصیف همسر خویش ، در آغاز داستان بیژن و منیژه می بینیم :
بدان تنگی اندر بجستم ز جای
یکی مهربان بودم اندر سرای
خروشیدم و خواستم زو چراغ
برفت آن بت مهربانم ز باغ
مرا گفت شمعت چه باید همی
شب تیره خوابت بباید همی
بدو گفتم ای بت نیم مرد خواب
یکی شمع پیش آر چون آفتاب
بنه پیشم و بزم را ساز کن
بچنگ آر چنگ و می آغاز کن
بیاورد شمع و بیامد به باغ
برافروخت رخشنده شمع و چراغ
...